جوان آنلاین: عدالت اقتصادی و اجتماعی یکی از موضوعات محوری در سیاستگذاری‌های دولتی است. با افزایش نابرابری‌ها و شکاف‌های طبقاتی در اقشار مختلف، ضرورت بازنگری در سیاست‌های اقتصادی و توزیع منابع عمومی بیش از پیش احساس می‌شود. یکی از موضوعات کلیدی در این زمینه، نحوه توزیع یارانه‌هاست. یارانه‌ها به عنوان ابزاری برای حمایت از اقشار کم‌درآمد و تأمین عدالت اجتماعی طراحی شده‌اند، اما در بسیاری از موارد، نحوه توزیع آن‌ها به گونه‌ای بوده که نه تنها به تحقق این اهداف کمک نکرده، بلکه خود به عاملی برای افزایش نابرابری‌ها تبدیل شده است.
در کشور ما، موضوع یارانه‌ها به ویژه یارانه بنزین همواره از مباحث داغ و چالش‌برانگیز بوده است. سیاست کنونی که یارانه بنزین را بر اساس مالکیت خودرو تخصیص می‌دهد، باعث شده است تنها بخشی از جامعه که توانایی خرید خودرو را دارند از این یارانه بهره‌مند شوند، این در حالی است که بخش قابل توجهی از جمعیت کشور، به دلیل نداشتن خودرو از این مزیت محرومند. این وضعیت نه تنها با اصول عدالت اجتماعی در تضاد است، بلکه موجب می‌شود یارانه‌هایی که باید به خانواده‌های نیازمندتر برسد، به دست افرادی برسد که نیاز کمتری به آن دارند.
در چنین شرایطی، طرح اعطای یارانه بنزین به نفر به جای خودرو می‌تواند به عنوان یک راه‌حل اساسی و عادلانه مطرح شود. این طرح نه تنها به برقراری عدالت در توزیع یارانه‌ها کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تأثیرات مثبتی بر مصرف بهینه منابع انرژی و کاهش آلودگی هوا نیز داشته باشد.
سجاد اعیانی، کارشناس انرژی به «جوان» می‌گوید: یکی از اهداف اساسی این طرح، تضمین استفاده همه‌جانبه از یارانه بنزین است. در وضعیت کنونی، تنها افرادی که خودرو دارند، می‌توانند از یارانه بنزین استفاده کنند و این مسئله باعث نابرابری در بهره‌مندی از منابع عمومی می‌شود. طبق آمارها، شاید نیمی از جمعیت خانوار‌های کشور خودرویی ندارند و از این یارانه بهره‌ای نمی‌برند. این مسئله به ویژه برای خانواده‌های کم‌درآمد و نیازمندتر ناعادلانه است و با اهداف اولیه یارانه‌ها که حمایت از اقشار ضعیف‌تر جامعه است، همخوانی ندارد.
این کارشناس انرژی خاطرنشان می‌کند: در این میان، توجه به این نکته ضروری است که در وضعیت فعلی به افرادی که برخوردارتر هستند و تعداد خودرو‌های بیشتری دارند، یارانه بنزین بیشتری اختصاص داده می‌شود. این وضعیت باعث می‌شود یارانه‌ای که باید به دست خانواده‌های نیازمندتر برسد، به دست کسانی برسد که نیاز کمتری به آن دارند. این مسئله نشان‌دهنده نقصی اساسی در سیستم توزیع یارانه بنزین است و نیازمند بازنگری جدی است.
وی ادامه می‌دهد: عدالت در اعطای یارانه‌ها باید به عنوان یک اصل اساسی در سیاستگذاری‌ها مدنظر قرار گیرد. وقتی صحبت از یارانه‌ها می‌شود، هدف اصلی باید حمایت از تمامی افراد جامعه به خصوص اقشار کم‌درآمد باشد. طرح اعطای یارانه بنزین به نفر به جای خودرو می‌تواند گامی مهم در این راستا باشد و نشان دهد عدالت در توزیع منابع عمومی می‌تواند محقق شود.
سجاد اعیانی می‌گوید: از طرف دیگر، این طرح به صرفه‌جویی در مصرف بنزین نیز کمک خواهد کرد. ایران که تا سال ۱۳۹۹ یک صادرکننده بزرگ بنزین بود، در حال حاضر به واردکننده این محصول تبدیل شده است. این تغییر ناشی از افزایش بی‌رویه مصرف داخلی بنزین بوده که به دلیل یارانه‌های سنگین و سیاست‌های نادرست توزیع، به شدت افزایش یافته است. با ادامه این روند، افرادی که بیشتر مصرف می‌کنند، یارانه بیشتری نیز دریافت می‌کنند و این امر به افزایش تقاضا و رقابت برای مصرف بیشتر بنزین منجر شده است. این سیستم نه تنها باعث مصرف بی‌رویه و غیرمسئولانه منابع انرژی می‌شود، بلکه انگیزه‌ای برای صرفه‌جویی و مدیریت بهینه مصرف در میان مردم ایجاد نمی‌کند.
وی ادامه می‌دهد: با اجرای طرح اعطای یارانه بنزین به نفر به جای خودرو، افراد می‌توانند از طریق سامانه‌های رسمی خرید و فروش بنزین، سهمیه خود را به فروش برسانند. این به این معناست که هر فردی که کمتر مصرف کند، می‌تواند از سود حاصل از فروش بنزین بهره‌مند شود. در مقابل، افرادی که مصرف بیشتری دارند، باید بنزین مورد نیاز خود را از بازار خریداری کنند. این سیستم انگیزه‌ای قوی برای کاهش مصرف و صرفه‌جویی در مصرف بنزین ایجاد می‌کند، زیرا هر فردی مستقیماً از کاهش مصرف خود سود خواهد برد.
این کارشناس انرژی در پایان افزود: علاوه بر این، ایجاد کارگزاری‌های رسمی برای خرید و فروش بنزین می‌تواند به کشور کمک کند تا از درآمد ارزی حاصل از صادرات بنزین بهره‌مند شود. این کارگزاری‌ها می‌توانند بنزین مازاد مردم را خریداری و به بازار‌های بین‌المللی صادر کنند. این روش نه تنها قاچاق بنزین را کاهش می‌دهد، بلکه به افزایش درآمد‌های ارزی کشور نیز کمک می‌کند. به این ترتیب، کشور می‌تواند دوباره به عنوان یک صادرکننده بنزین مطرح شود و از منابع ارزشمند خود بهره‌برداری بهینه‌تری داشته باشد.
ابراهیم رضایی، نماینده دوره‌های یازدهم و دوازدهم مجلس شورای اسلامی در گفتگو با «جوان» با اشاره به نابرابری‌هایی که در روش فعلی توزیع یارانه‌های بنزین داریم، خاطرنشان می‌کند: طرح اعطای یارانه بنزین به نفر به جای خودرو‌ها یک تغییر اساسی در نحوه توزیع یارانه‌ها در کشور است که می‌تواند اثرات قابل توجهی بر عدالت اقتصادی و اجتماعی داشته باشد. در حال حاضر، یارانه بنزین به صاحبان خودرو‌ها تعلق می‌گیرد و این مسئله باعث می‌شود بخش قابل توجهی از جمعیت کشور که خودرویی ندارند، از این یارانه بهره‌مند نشوند. این وضعیت نابرابری‌های عمیقی را ایجاد کرده است، زیرا تنها افرادی که خودرو دارند می‌توانند از یارانه بنزین بهره‌مند شوند، در حالی که شاید نیمی از خانوار‌های کشور از این مزیت محروم باشند.
نماینده مجلس دوازدهم شورای اسلامی اظهار داشت: در حال حاضر، یارانه بنزین به افرادی تعلق می‌گیرد که خودرو دارند و به کسانی که تعداد خودرو‌های بیشتری دارند، یارانه بیشتری تعلق می‌گیرد. این به آن معناست که افراد مرفه‌تر که توانایی مالی برای داشتن چندین خودرو را دارند، یارانه بیشتری دریافت می‌کنند، در نتیجه یارانه‌ای که باید به خانواده‌های نیازمندتر برسد، به دست افرادی می‌رسد که نیاز کمتری به آن دارند. این وضعیت نه تنها ناعادلانه است، بلکه از هدف اصلی یارانه‌ها که حمایت از اقشار ضعیف‌تر جامعه است، فاصله دارد.
رضایی در ادامه خاطرنشان می‌کند: این تغییر در نحوه توزیع یارانه بنزین می‌تواند گامی مهم در جهت رعایت عدالت باشد. با اعطای یارانه به نفر به جای خودرو، تمامی افراد جامعه از این مزیت بهره‌مند می‌شوند و دیگر تنها محدود به صاحبان خودرو نخواهد بود. این امر می‌تواند به توزیع عادلانه‌تر یارانه‌ها کمک کند و فاصله طبقاتی را کاهش دهد. در واقع، رعایت عدالت در اعطای یارانه بنزین یک نیاز ضروری است که باید به آن توجه شود.
رضایی در پایان افزود: آقای دکتر پزشکیان با شعار عدالت به ریاست جمهوری رسیده است و بسیاری از مردم امیدوارند وعده‌های او در عمل و واقعیت محقق شود. اعطای یارانه بنزین به نفر به جای خودرو می‌تواند یکی از گام‌های ارزشمند او در جهت تحقق عدالت اقتصادی و اجتماعی باشد. این تغییر نه تنها به برقراری عدالت اقتصادی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند اعتماد عمومی به دولت را نیز افزایش دهد. امیدواریم شاهد عملی‌شدن این وعده در عمل باشیم و عدالت اقتصادی و اجتماعی در کشور محقق شود.
source