اتریوم به عنوان دومین بلاکچین بزرگ ارزهای دیجیتال، بستری برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند است. یکی از موضوعات مهمی که کاربران و توسعه‌دهندگان اتریوم با آن مواجه هستند، کارمزد تراکنش‌های شبکه است. این کارمزدها که با عنوان گس فی “Gas Fees” شناخته می‌شوند، هزینه مورد نیاز برای جبران انرژی محاسباتی پردازش تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند هستند. مقدار کارمزد شبکه اتریوم به عواملی مانند شلوغی شبکه و پیچیدگی محاسباتی تراکنش بستگی دارد؛ البته قیمت اتریوم هم در مقدار دلاری کارمزد تاثیر دارد. در این مقاله می‌خواهیم ببینیم گس اتریوم چیست، کارمزد شبکه اتریوم چقدر است، چطور محاسبه می‌شود و در انتها راه‌های کاهش کارمزد شبکه اتریوم را معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.

گس اتریوم چیست؟

گس فی (Gas Fee) در شبکه اتریوم، هزینه‌ای است که بابت پردازش و تایید تراکنش‌ها یا اجرای قراردادهای هوشمند از کاربران دریافت و به ولیدیتورهای (نودهایی که عملیات را انجام می‌دهند) شبکه پرداخت می‌شود. در واقع گس، مقدار توان محاسباتی مورد نیاز برای اجرای عملیات در شبکه را اندازه‌گیری می‌کند. هرچه عملیات پیچیده‌تر باشد، گس مورد نیاز بیشتر است. برای اندازه‌گیری گس از واحدی به نام گیگا وی (Giga Wie) یا جیوی (gwei) استفاده می‌شود. شبیه به «سِنت» که کوچترین واحد «دلار» است، Wei کوچک‌ترین واحد شمارش اتر (ETH) و معادل ۱۰ به توان ۱۸- اتر (۰.۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۱) است. گس فی اتریوم در قالب توکن بومی شبکه یعنی اتر (ETH) پرداخت می‌شود. استفاده از واحد جیوی تعیین کارمزد گس را آسان‌تر می‌کند؛ زیرا به جای اینکه بگوییم کارمزد گس ۰.۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۱ اتر است، می‌توانیم به‌راحتی بگوییم هزینه تراکنش ۱ جیوی است.

کارمزد گس اتریوم چطور محاسبه می‌شود؟

بعد از معرفی پروپزال EIP-15159 در هاردفورک لندن اتریوم، ساختار محاسبه کارمزد شبکه اتریوم تغییر کرد. در حال حاضر فرمول محاسبه کارمزد تراکنش‌های اتریوم شامل فاکتورهای زیر می‌شود:

• گس پرایس: گس پرایس مقدار جیوی است که کاربر با توجه به ازدحام شبکه حاضر است برای هر واحد گس پرداخت کند.
• گس لیمیت: گس لیمیت حداکثر مقدار کاری است که کاربر تخمین می‌زند یک اعتبارسنج برای پردازش تراکنش باید انجام دهد.
• کارمزد پایه: این مبلغ بر اساس تقاضا توسط خود شبکه تعیین می‌شود.
• کارمزد اولویت: کاربر می‌تواند با تعیین این مقدار ولیدیتور را تشویق کند تا تراکنش‌ او را در اولویت قرار دهد.

هزینه گس= گس لیمیت * (کارمزد پایه + کارمزد اولویت)

فرض کنید برای انتقال ۲ واحد اتر به ۲ واحد گس نیاز است، شبکه کارمزد پایه را ۱۱ جیوی تعیین کرده است و کارمزد اولویت را ۳ جیوی در نظر گرفته‌ایم. با توجه به فرمول بالا کارمزد تراکنش انتقال اتر برابر است:

۲۸=(۳+۱۱)*۲

بنابراین در این تراکنش علاوه بر ۲ اتر باید ۲۸ جیوی هم بابت کارمزد پرداخت کنیم که معادل ۲.۰۰۰۰۰۰۲۸ اتر می‌شود. حالا می‌توانیم با استفاده از قیمت دلاری اتریوم، مقدار کارمزد نهایی را محاسبه کنیم.

قیمت گس اتریوم وابسته به میزان عرضه، تقاضا و ظرفیت شبکه در زمان انجام معامله است. زمانی که ازدحام شبکه بالا باشد، قیمت گس به میزان قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند و بالعکس هنگامی که شبکه خلوت‌تر باشد، قیمت گس هم کمتر می‌شود.

چرا کارمزد برخی تراکنش‌های شبکه اتریوم بسیار بالا است؟

پردازش تراکنش‌های پیچیده‌تر، از‌جمله تراکنش‌هایی که شامل تعامل با قراردادهای هوشمند می‌شوند، به توان پردازشی ( گس) بیشتری نیاز دارند و در نتیجه مشمول کارمزد‌های بالاتری می‌شوند.

چرا شبکه اتریوم از گس استفاده می‌کند؟

استفاده از گس در اکوسیستم اتریوم دلایل مختلفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• تشویق ولیدیتورها: ولیدیتورها نودهایی هستند که با سپرده‌گذاری دارایی‌های اتر خود مسئولیت پردازش و اعتبار سنجی تراکنش‌ها را بر عهده می‌گیرند. شبکه بخشی از کارمزد تراکنش‌ها را به عنوان پاداش برای ولیدیتورها در نظر می‌گیرد تا انگیزه آن‌‌ها برای تامین امنیت و یکپارچگی شبکه حفظ شود.
• جلوگیری از حمله به شبکه: اتریوم با درنظر گرفتن گس فی از فعالیت‌های خرابکارانه جلوگیری می‌کند و مانع ارسال موجی از ترافیک تراکنش‌ها به شبکه می‌شود.

راه‌های کاهش کارمزد شبکه اتریوم چیست؟

• انتخاب زمان‌های خلوت‌تر: کارمزد شبکه اتریوم در طول روز و هفته متغیر است. معمولا زمانی که شبکه تقاضای کمتری دارد مانند تعطیلات پایان هفته یا اواخر شب کارمزد تراکنش‌ها کمتر است. می‌توانید با استفاده از ابزارهای ردیاب گس اتریوم مانند اتراسکن زمان‌های خلوت‌تر را برای انجام تراکنش انتخاب کنید.
• تنظیم گس پرایس: استفاده از ابزارهای آنلاین برای تعیین گس پرایس، یکی دیگر از راهکارهای کاهش کارمزد شبکه اتریوم است. اگرچه با کم کردن گس پرایس، زمان تایید تراکنش شما بیشتر می‌شود؛ اما کارمزد به مقدار قابل‌توجهی کمتر می‌شود. می‌توانید مواقعی که انجام فوری تراکنش ضرورتی ندارد از این راهکار استفاده کنید.
• استفاده از شبکه‌های لایه ۲: راهکارهای لایه ۲ مانند رول‌آپ‌ها، زنجیره‌های جانبی و کانال‌های پرداخت یکی از روش‌های موثر برای کاهش کارمزد و افزایش سرعت تراکنش‌ها هستند. شبکه‌های لایه ۲ با استفاده از راهکارهای مختلف مانند جمع‌آوری چندین تراکنش در یک تراکنش واحد یا انجام تراکنش‌ها خارج از زنجیره اصلی به مقیاس‌پذیری و کاهش کارمزدها کمک می‌کنند. با انجام تراکنش در شبکه‌هایی مانند آربیتروم و آپتیمیزم می‌توانید کارمزد تراکنش را به مقدار قابل‌توجهی کاهش دهید.
• استفاده از شبکه‌های سازگار با EVM: در حال حاضر شبکه‌هایی مانند پالیگان، بایننس اسمارت چین، آوالانچ و فانتوم با ماشین مجازی اتریوم سازگار هستند و کارمزدهای مقرون‌به‌صرفه‌تری نسبت به شبکه اتریوم دارند.

وبسایت‌های محاسبه تراکنش‌‌های اتریوم کدامند؟

در اکسپلوررهای اتریوم علاوه‌بر رصد تراکنش‌ها و مشاهده داده‌های آنچین تراکنش‌ها می‌توان از ابزارهای محاسبه کارمزد گس فی هم استفاده کرد. اتراسکن یکی از معروف‌ترین مرورگرهای اتریوم است و ابزاری به نام ردیاب گس (Gas Tracker) را ارائه می‌دهد. با استفاده از این ردیاب می‌توانید کمترین، بیشترین و میانگین قیمت گس را برای فعالیت‌های مختلف در شبکه مانند سواپ، فروش NFTها، پل‌زدن دارایی و استقراض تخمین بزنید. همچنین نقشه گرمایی گس پرایس نشان می‌دهد که در چه ساعاتی از روزهای هفته گس شبکه کمتر است. می‌توانید بر اساس این نقشه زمان مناسبی برای انجام تراکنش‌های مقرون‌به‌صرفه بیابید. در صورت تمایل می‌توانید از جایگزین‌های اتر اسکن هم برای محاسبه کارمزد تراکنش اتریوم استفاده کنید:

• بلاک چیر (Blockchair): این موتور جستجو علاوه‌بر اتریوم از شبکه‌های دیگری مانند بیت کوین و سولانا هم پشتیبانی می‌کند.
• بلاکچین دات کام (Blockcahain.com): اگرچه این مرورگر بیشتر برای شبکه بیت کوین مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اما از زنجیره اتریوم هم پشتیبانی می‌کند و مجموعه‌‌ای از اطلاعات را در مورد تراکنش‌های اتریوم ارائه می‌دهد.
• بلاک‌نیتیو (Blocknative): مرورگر بلاک نیتیو با ارائه ابزاری به نام “Ethereum Gas Estimator” قیمت گس در هر لحظه را نشان می‌دهد. با استفاده از این ابزار می‌توانید بهترین زمان را برای انجام تراکنش‌های مقرون‌به‌صرفه در شبکه اتریوم انتخاب کنید.

نکات مهم در محاسبه کارمزد شبکه اتریوم

شبکه اتریوم یکی از محبو‌ب‌ترین زنجیره‌های بلاکچینی است و کاربران بسیاری در این اکوسیستم از دپ‌ها و قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند. یکی از مهم‌ترین سوالاتی که برای کاربران وجود دارد این است که کارمزد شبکه اتریوم چقدر است و چطور محاسبه می‌شود. قیمت گس اتریوم متغیر است و در هر لحظه بر اساس شلوغی شبکه تغییر کند. در زمان‌های اوج ترافیک شبکه، قیمت گس معمولاً بیشتر می‌شود. نوع تراکنش‌ها نیز بر میزان کارمزد شبکه اثر می‌گذارند؛ زیرا هرچه محاسبات تراکنش‌ پیچیده‌تر باشد به توان محاسباتی بیشتری نیاز دارد. نوسانات قیمت اتریوم نیز می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر هزینه نهایی تراکنش‌ها داشته باشد. کاربران اکوسیستم اتریوم با درک دقیق پارامترهای موثر بر کارمزدها و استفاده از راهکارهای مناسب می‌توانند تراکنش‌های مقرون‌به‌صرفه‌تری را انجام دهند.