ذات‌الریه یا پنومونی یک نوع عفونت ریه است که باعث التهاب کیسه‌های هوا در یک یا هر دو ریه می‌شود. این عفونت می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی و علائمی از جمله سرفه، تب و لرز گردد. شدت علائم ذات‌الریه متنوع است، بدین معنا که می‌تواند از خفیف تا بسیار شدید باشد. افرادی که در برابر عوارض ذات‌الریه آسیب‌پذیرتر هستند عبارتند از نوزادان، کودکان خردسال، افراد بالای ۶۵ سال و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند.

برای درک دقیق علائم، علل و گزینه های درمانی، ادامه مطلب را بخوانید.

انواع مختلفی از پنومونی (ذات الریه) وجود دارد که بر اساس علت طبقه بندی می شوند. سه نوع اصلی عبارتند از: پنومونی باکتریایی، پنومونی ویروسی و پنومونی مایکوپلاسما.

پنومونی (ذات الریه) باکتریایی

پنومونی باکتریایی، نوع رایج و بیشترین جدیت را در بین انواع ذات الریه ها دارد. این نوع پنومونی می‌تواند به واسطه باکتری‌های مختلفی ایجاد شود، اما استرپتوکوک پنومونیه به طور معمول شیوع دارد. عامل ایجادکننده این بیماری به ریه‌ها نفوذ می‌کند و اغلب زمانی بروز می‌کند که سیستم ایمنی بدن به دلیل بیماری، سن یا عوامل دیگر ضعف یابد.

چندین عامل می‌توانند خطر ابتلا به پنومونی باکتریایی را در افراد افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:

• مصرف زیاد الکل
• سیگار کشیدن
• بیماری تنفسی فعلی یا عفونت ویروسی
• سیستم ایمنی ضعیف

پنومونی (ذات الریه) ویروسی

پنومونی ویروسی، که تقریباً یک سوم موارد پنومونی را تشکیل می‌دهد، می‌تواند ناشی از ویروس‌های مختلف از جمله آنفولانزا باشد. این نوع پنومونی معمولاً با علائم مشابه آنفولانزا همراه است.

پنومونی (ذات الریه) مایکوپلاسما

پنومونی مایکوپلاسما، که به آن پنومونی آتیپیک یا پنومونی راه رفتن نیز گفته می‌شود، نوع کمتر شایعی از پنومونی است و توسط باکتری مایکوپلاسما پنومونیه ایجاد می‌شود. علائم این نوع پنومونی معمولاً خفیف هستند.

علائم ذات الریه

علائم ذات الریه باکتریایی

علائم بر اساس نوع ذات الریه متفاوت است. پنومونی (ذات الریه) باکتریایی به طور معمول شدیدترین است و به مراقبت پزشکی بیشتر از ذات الریه ویروسی نیاز دارد. علائم رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب، در برخی موارد بسیار بالاست
• تعریق
• افزایش سریع تنفس و ضربان قلب
• کبود شدن لب ها یا بستر ناخن ها به دلیل اکسیژن کم در خون
• گیجی

این علائم ممکن است به تدریج یا ناگهانی ایجاد شوند.

علائم ذات الریه ویروسی

علائم پنومونی ویروسی معمولاً در طی چند روز ایجاد می شود. علائم اولیه اغلب شبیه علائم آنفولانزا است، از جمله:

• تب
• سرفه خشک
• سردرد
• درد عضلانی
• ضعف

این علائم اغلب در عرض چند روز تشدید می شوند. علائم بعدی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سرفه های مکرر یا شدیدتر
• تنگی نفس
• درد عضلانی شدیدتر
• افزایش تب
• لب های کبود

اگر مشکوک هستید که شما یا فرزندتان ممکن است ذات الریه داشته باشید، مهم است که فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید تا اینکه منتظر بمانید تا علائم بیشتر شود. اگر در یکی از گروه‌های آسیب‌پذیرتر هستید – برای مثال بالای 65 سال یا نقص ایمنی – به دلیل احتمال عوارض، مراجعه به پزشک بسیار مهم‌تر است.

روش های تشخیص ذات الریه

پزشک ممکن است بتواند بر اساس سابقه سلامتی و معاینه فیزیکی شما، پنومونی را تشخیص دهد. فرآیند تشخیص همچنین می تواند شامل یک یا چند آزمایش زیر باشد:

• رادیوگرافی قفسه سینه که شدت التهاب در ریه ها را نشان می دهد.
• آزمایش خون، که می تواند عفونت را تایید کرده و علت اصلی را شناسایی کند.
• کشت خلط یا نمونه مخاطی که به شناسایی علت عفونت نیز کمک می کند.
• پالس اکسیمتری ، که میزان اکسیژن موجود در خون را اندازه گیری می کند.
• سی تی اسکن قفسه سینه که دید بهتری از ریه ها نشان می دهد و می تواند عوارض احتمالی را شناسایی کند. این بیشتر برای افرادی استفاده می شود که ممکن است در برابر عوارض آسیب پذیرتر باشند.
• برونکوسکوپی ، روشی که نمایی از راه های هوایی ریه ها را ارائه می دهد. اغلب برای موارد شدیدتر یا مقاوم به درمان اختصاص دارد.

درمان ذات الریه

درمان پنومونی می تواند به پایان دادن به عفونت و جلوگیری از عوارض مربوط به سلامت کمک کند. دوره درمانی خاصی که پزشک شما توصیه می کند به نوع ذات الریه شما، شدت علائم و سابقه سلامت شخصی شما بستگی دارد.

درمان پنومونی (ذات الریه ) باکتریایی

پنومونی باکتریایی با آنتی بیوتیک درمان می شود. این داروها با از بین بردن باکتری یا جلوگیری از رشد باکتری، عفونت های ناشی از باکتری را درمان می کنند.

موثرترین آنتی بیوتیک برای درمان پنومونی باکتریایی به سن و سابقه سلامتی شما بستگی دارد. اینها برخی از رایج ترین موارد تجویز شده هستند:

• آزیترومایسین (Zithromax®) 
• آموکسی سیلین و کلاولانات (Augmentin®)
• لووفلوکساسین (Levaquin®)

اگر آنتی بیوتیک برای شما تجویز شده است، مهم است که آن را برای تمام مدت مصرف کنید. اگرچه ممکن است ظرف چند روز پس از درمان احساس بهتری داشته باشید، اما قطع پیش از موعد دارو می تواند باعث بازگشت عفونت شود.

درمان پنومونی (ذات الریه ) ویروسی

اگر پنومونی شما توسط یک ویروس ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است یک داروی ضد ویروسی مانند اوسلتامیویر (Tamiflu®)، زانامیویر (Relenza®)، یا peramivir (Rapivab®) تجویز کند. این داروها به بدن شما کمک می کنند تا با ویروس مبارزه کند، علائم را کاهش داده و طول مدت عفونت را کوتاه می کند.

با این حال، همه موارد ذات الریه ویروسی نیاز به درمان ضد ویروسی ندارند و علائم را اغلب می توان با موارد زیر مدیریت کرد:

• مصرف استامینوفن (Tylenol® ) یا داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن (Motrin® ، Advil® ) برای کنترل تب
• مصرف مقدار کافی مایعات برای شل شدن بلغم
• نوشیدن نوشیدنی های گرم و استفاده از یک مرطوب کننده برای کمک به باز شدن مجاری تنفسی در ریه ها

علاوه بر این، به بدن خود اجازه دهید تا حد امکان استراحت کند و از هر گونه دود سیگار، از جمله دود دست دوم، اجتناب کنید.

همیشه قبل از مصرف داروهای سرفه برای درمان علائم ذات الریه با پزشک خود مشورت کنید، زیرا سرفه به بدن شما کمک می کند عفونت را پاک کند. اگر سرفه شما با خواب شما تداخل دارد، پزشک می تواند راه های مناسبی را برای کنترل آن توصیه کند.

بستری شدن در بیمارستان 

موارد شدیدتر پنومونی، به ویژه پنومونی باکتریایی، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. اگر به دلیل ذات الریه در بیمارستان بستری هستید، ممکن است اکسیژن درمانی یا داروهای داخل وریدی از جمله آنتی بیوتیک دریافت کنید. درمان شما ممکن است شامل تمرینات تنفسی نیز باشد که می تواند مایعات ریه های شما را شل کند.

بستری شدن در بیمارستان برای موارد زیر رایج است:

• نوزادان و کودکان خردسال
• بزرگسالان بالای 65 سال
• افرادی که دچار نقص ایمنی هستند
• افرادی که بیماری قلبی یا تنفسی دارند.

پیشگیری

واکسیناسیون یکی از موثرترین اقداماتی است که می توانید برای جلوگیری از ذات الریه بردارید. از آنجایی که آنفولانزا یکی از علل شایع ذات الریه ویروسی است، دریافت واکسن سالانه آنفولانزا نیز می تواند از ریه های شما در برابر عفونت محافظت کند.

واکسن پنوموکوک در برابر یک نوع شایع پنومونی باکتریایی محافظت می کند. این واکسن به ویژه برای کودکان زیر پنج سال، بزرگسالان 65 سال و بالاتر و افرادی که شرایط سلامت خاصی دارند که خطر ابتلا به عوارض ذات الریه مانند بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) را افزایش می دهد، مهم است . در مورد واکسن هایی که نیاز دارید با پزشک خود مشورت کنید.