صنعت تراکتورسازی و کمباین‌سازی در کشور، جزو معدود صنایع خودروسازی هستند که در تمام سال‌ها با درصد بالایی از داخلی‌سازی تولید شده و برخلاف سایر بخش‌های خودروسازی کشور، وابستگی بسیار کمی به تولیدکنندگان و زنجیره تامین خارجی دارند. آن‌طور که بارها از سوی سازمان‌های ذیربط اعلام شده، بیش از ۹۰درصد نیاز کشور به این خودروها توسط خودروسازان داخلی تامین می‌شود که یکی از خودروسازان سهم بالایی در این تامین نیاز دارد و تقریبا می‌توان گفت که انحصار در این بازار را در اختیار دارد.
به‌تازگی نیز معاون صنایع و ماشین‌آلات وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده است که ۹۰درصد تجهیزات کشاورزی در کشور ساخته می‌شود. این در حالی است که آمارها همچنین نشان از موفقیت هماهنگ تولید و عرضه دارد و حاکی است که ۹۰درصد تولیدات داخلی به راحتی شماره‌گذاری شده‌اند.
تولید ۹۰درصد ماشین‌آلات کشاورزی در کشور
محمد موسوی، معاون صنایع و ماشین‌آلات وزارت صمت در تازه‌ترین اظهارنظر خود اعلام کرده است که ۹۰درصد تجهیزات کشاورزی کشور در داخل ساخته می‌شوند.
وی اظهار کرد: «رشد اقتصادی در سال نخست دولت سیزدهم ۴.۵ درصد بود، اما امروز این رشد اقتصادی به بیش از ۶درصد رسیده و حتی در تولید ماشین‌آلات راهسازی و معدنی بیش از ۱۰۳درصد رشد داشته‌ایم.»
وی بیان کرد: «سال گذشته ۵هزار تراکتور برای اولین‌بار بیش‌از نیاز متقاضیان ساخته و تحویل داده شد و کسی در انتظار تحویل تراکتور نیست.»
وی تصریح کرد: «امیدواریم امسال با رسیدن به سقف تولید ۴۲هزار تراکتور، علاوه بر تامین نیاز کشور، ۱۵هزار دستگاه تراکتور نیز صادر کنیم.»
افزایش دو برابری تولید شرکت انحصارگر در تولید ماشین‌آلات کشاورزی
در حالی صحبت‌ها از تامین ۹۰درصدی تقاضای بخش ماشین‌آلات کشاورزی از سوی تولیدکنندگان داخلی مطرح می‌شود که به‌گفته رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی؛ «شرکت تراکتورسازی ایران در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۲هزار دستگاه تولید می‌کرد که این عدد در سال ۱۴۰۰ به حدود ۲۰هزار دستگاه رسید و اکنون به ۲۵ تا ۳۰ هزار تراکتور رسیده است که نشان از تولید خوب و افزایش دوبرابری تولید در طی چهار سال دارد.»
بر این اساس، به نظر می‌رسد انحصار تولید در این بخش، در دستان تراکتورسازی ایران قرار گرفته و سهم بالایی از تولید داخل در اختیار این تولیدکننده است.
به گفته کریم ذوالفقاری؛ «وزارت جهادکشاورزی باید حمایت‌های لازم از کشاورز را برای خرید ماشین‌آلات مورد نیاز داشته باشد، وزارت صمت نیز باید حمایت‌های لازم از تراکتورسازی را داشته باشد تا تولیدات این بخش به سالانه ۵۰هزار خودرو با کیفیت بالا برسد.»
وی ادامه داد: «اکنون یک شرکت انحصاری دولتی با ظرفیت ساخت ۸۰۰ دستگاه کمباین و سه شرکت خصوصی با ظرفیت ۲۰۰ دستگاه کمباین داریم. نیاز سالانه کشور به کمباین نیز ۲هزار و ۲۰۰ تا ۲هزار و ۵۰۰ دستگاه است.»
فرسودگی تراکتورها و کمباین‌ها و لزوم تسهیل در واردات
با تمام اوصافی که از وضعیت مثبت تولید تراکتور و کمباین در کشور شنیده شده و سهم تولید داخل در این بخش مناسب ارزیابی می‌شود، فرسودگی در این ناوگان نیز سهم بالایی داشته و این بخش همچنان به خودروهای زیادی نیاز دارد. براساس آمارها، حداکثر عمر کمباین‌ها ۱۰ سال است، درحالی‌که بعضی کمباین‌ها بیش‌از ۲۰ سال عمر دارند و بهره‌وری زمین‌های زراعی را به‌شدت کاهش داده‌اند.
ذوالفقاری همچنین اظهار کرد: «شرایط مکانیزاسیون در کشور خوب نیست، به‌طوری‌که حدود ۵۵درصد تراکتورهای کشور، عمری بیشتر از ۱۳ سال دارند و از رده خارج محسوب می‌شوند و از سر ناچاری از آن‌ها استفاده می‌کنیم.»
این در حالی است که آمارها از سوی دیگر نشان می‌دهند ۹۹درصد تولیدات داخلی شماره‌گذاری شده‌اند. یعنی بازار داخلی به اندازه‌ای تشنه ورود مدل‌های جدید است که تمام خودروهای تولید داخل به‌راحتی پلاک‌گذاری می‌شوند، اما هنوز مدل‌های فرسوده در ناوگان کشاورزی کشور جولان می‌دهند و هنوز ظرفیت بیشتری برای ورود محصولات جدید به بازار وجود دارد. بنابراین شاید خروج این بازار از انحصار و حتی تسهیل در مسیر واردات این خودروها بتواند راه را برای رهایی ناوگان از مدل‌های فرسوده باز کند.